Экстрэмізм і тэрарызм

ПАМЯТКА для бацькоў па прафілактыцы экстрэмізму

Адной з асаблівасцяў сучаснай Беларусі стала актыўная дэструктыўная дзейнасць шматлікіх грамадскіх фарміраванняў, у тым ліку розных партый і грамадскіх рухаў. Аналіз іх дзейнасці паказвае, што яна па многіх напрамках выходзіць за рамкі закона: іх друкаваныя выданні, радыё - і тэлевыступы лідэраў, прапагандысцкія кампаніі прама пагражаюць грамадскаму парадку, спакою і бяспецы грамадзян, міжнацыянальнай згодзе, дзяржаўнаму ладу, гэта значыць – маюць выражаны экстрэмісцкі характар.

Па сваіх кірунках экстрэмізм шматвектарны. Экстрэмісцкая дзейнасць можа ажыццяўляцца ў дачыненні да цалкам розных суб'ектаў: уладных структур, асобных палітыкаў і іх аб'яднанняў, сацыяльнага ладу ці сацыяльных груп, рэлігійных суполак або рэлігійных дзеячаў, нацый, народнасцяў. Адсюль і розныя формы экстрэмізму: нацыяналістычны экстрэмізм, рэлігійны, маладзёжны.

Неабходна адзначыць, што ў чыстым выглядзе ні адна з формаў экстрэмізму не існуе. Заўсёды адбываецца змешванне названых формаў з перавагай той ці іншай афарбоўкі там, дзе ў дзеянне залучаюцца масы насельніцтва, дзе закранаюцца інтарэсы многіх людзей, дзе парушаецца грамадскі парадак, ствараецца пагроза жыццю і здароўю людзей, заўсёды палітыка пераплятаецца з нацыяналізмам, рэлігіяй і т.д. Як любая негатыўная з'ява, экстрэмізм не нараджаецца на «пустым месцы». Прычын, якія вызначаюць узнікненне і існаванне экстрэмісцкіх арганізацый, досыць шмат. Таму велізарнае значэнне мае аналіз матывацыі злачынных паводзінаў іх членаў.

Пры аналізе сацыяльна-псіхалагічных прычын злачынных паводзін нельга забываць аб узаемным уплыве культур, якое можа быць пазітыўным і негатыўным. Усплёск масавай ксенафобіі, звязанай перш за ўсё з міграцыйнымі працэсамі, этнічнай манапалізацыяй малога і сярэдняга бізнесу, велізарнай колькасцю гастарбайтэраў, якія займаюць працоўныя месцы і спрыяюць абвалу коштаў на рынку працы, розным менталітэтам грамадзян.

Наколькі шматстайны і шматаблічны экстрэмізм, настолькі разнастайныя спараджаюць яго матывы. На думку апытаных у ходзе даследавання супрацоўнікаў падраздзяленняў па супрацьдзеянні экстрэмізму розных рэгіёнаў, асноўнымі экстрэмісцкімі  матывамі з'яўляюцца: матэрыяльны, ідэалагічны, жаданне пераўтварэння і нездаволенасці рэальнай сітуацыяй, улады над людзьмі, цікавасці да новага віду дзейнасці, таварыскі, самасцвярджэння, маладзёжнай  рамантыкі, гераізму, гульнявой, прывабнасці смерці.

 Матывацыя правапарушальнікаў істотна адрозніваецца ад матывацыі законапаслухмяных грамадзян.

Матывацыю злачынных паводзінаў у экстрэмісцкіх арганізацыях падзяляюць на асабістую і групавую. Знаходжанне ў групе спрыяе ўзнікненню пэўных матываў паводзін, пастаноўцы новых і догляду ад старых мэтаў. Пры фарміраванні матываў і мэтаў экстрэмісцкай актыўнасці ў групе, як правіла, адбываецца абмен думкамі, ведамі, вопытам, а таксама ўзаемнае перакананне і выкліканне, якое паскарае рашучасць здзейсніць дадзенае злачынства.

Характар матывацыі паводзін кожнага члена і ўсёй групы ў цэлым адрозніваецца па сіле і накіраванасці. Сіла матывацыі залежыць ад ўзаемнага ўплыву удзельнікаў групы, іх кансалідацыі. Паколькі экстрэмісцкія арганізацыі, як правіла, імкнуцца падтрымліваць канспірацыю сваёй дзейнасці, яны вымушаныя быць згуртаванымі, за кошт гэтага дасягаецца высілак матываванасці паводзін кожнага ўдзельніка. Члены групы выразна размеркаваны па сваіх ролях: ідэолаг, кіраўнік, арганізатар і выканаўцы. У групе дзейнічаюць даволі жорсткія правілы, якія патрабуюць ад удзельнікаў безумоўнага падпарадкавання.

Вынікі праведзенага даследавання дазваляюць зрабіць выснову аб асаблівасцях злачынстваў экстрэмісцкай накіраванасці. У пераважнай большасці членамі экстрэмісцкіх груповак выступаюць маладыя людзі ва ўзросце ад 14 да 20 гадоў (у рэдкіх выпадках да 25-30 гадоў). Суб'ектамі злачынстваў выступаюць асобы мужчынскага полу, аднак, членамі нефармальных моладзевых экстрэмісцкіх груповак разам з маладымі людзьмі з'яўляюцца і дзяўчаты.

У адрозненні ад звычайных груп падлеткаў, якія здзяйсняюць хуліганскія дзеянні ці акты вандалізму, як правіла, з мэтай”пазабаўляцца”, нефармальныя экстрэмісцкія групоўкі ажыццяўляюць свае супрацьпраўныя дзеянні, грунтуючыся на пэўнай ідэалогіі, у якасці асноўнага тэзіса якой можа выступаць такі: для пераадолення ўсіх палітычных і эканамічных праблем у краіне неабходна стварэнне “чыста нацыянальнай” дзяржавы, так як гэта, па іх прадстаўленні, паслужыць гарантыяй ад любых пагроз. Прычым, ідэя чыстай дзяржавы ўласцівая не толькі “скінхэдам”, але і рэлігійным экстрэмістам ісламскага толку, якія заклікаюць у сваю чаргу да стварэння чыстай дзяржавы на рэлігійнай (мусульманскай) аснове. Цалкам ясна, што паводзіны, матываванае названымі ідэямі, мае строгую арыентацыю, накіраваную ў дадзеным выпадку супраць асоб іншай нацыянальнасці або рэлігіі. Сюды ж прымешваюцца нянавісць да існуючай улады, якая, па думку экстрэмістаў, папушчальніцкі ставіцца да  жыццядзейнасці “вінаватых” ўсіх бед, што прыводзіць да яшчэ больш шырокага распаўсюджвання экстрэмісцкіх ідэй. Менавіта гэтыя ідэі становяцца падмуркам адукацыі нефармальных экстрэмісцкіх моладзевых груповак.

Якімі б матывамі ні кіраваліся экстрэмісты, іх асноўная мэта  - дэстабілізацыя сацыяльнага і этнапалітычнага становішча, стварэнне максімальна канфліктных сітуацый.

Органамі ўнутраных спраў рэалізуецца комплекс мер, накіраваных на выяўленне экстрэмісцкіх настрояў і прыняцце неабходных прафілактычных мер у маладзёжным асяроддзі.

На пастаяннай аснове праводзіцца маніторынг сродкаў масавай інфармацыі і інфармацыйных рэсурсаў сеткі Інтэрнэт для ўстанаўлення фактаў публікацый інфармацыі экстрэмісцкага зместу, а таксама несанкцыянаваных мітынгах і акцыях пратэсту.

Правілы паводзін

пры выяўленні падазроных прадметаў

Апошнім часам тэрарызм стаў адной з галоўных праблем сусветнай супольнасці. Практычна штотыдзень у якой-небудзь кропцы свету здзяйсняецца тэрарыстычны акт, які дзівіць нявінных людзей, якія проста апынуліся ў непадыходным месцы ў непадыходны час. Масавая гібель людзей пры выбухах на транспарце, на вакзалах, тэатрах, у іншых грамадскіх месцах выклікаюць у сусветнай грамадскасці не толькі страх, але і патрабаванне ўзмацніць барацьбу супраць гэтага зла.

У сувязі з гэтым у чарговы раз наспела неабходнасць нагадаць грамадзянам аб некаторых аспектах бяспечных паводзінаў у месцах масавага збору людзей. Адпаведная памятка апублікаваная ў твітэр-акаўнце УУС Гродзенскага аблвыканкама. Бяспека-справа кожнага!

Вялікую ролю ў прадухіленні тэрарыстычных актаў мае актыўная пазіцыя простых грамадзян. Аналіз правядзення буйнамаштабных актаў у розных краінах свету сведчыць, што своечасовае рэагаванне грамадзян магло б істотна павысіць магчымасці праваахоўных органаў па выяўленні і своечасовым прадухіленні такіх актаў.

Аднак бяспека людзей залежыць не толькі ад праваахоўных органаў, але і ад іх саміх. Кожны чалавек павінен ведаць, як сябе паводзіць пры ўзнікненні надзвычайных сітуацый, у тым ліку пры непасрэдным выяўленні падазроных (безгаспадарных) прадметаў, якія могуць апынуцца выбуховымі прыладамі.

Калі выяўлены прадмет не павінен, як вам здаецца, знаходзіцца ў гэтым месцы і ў гэты час, не пакідайце гэты факт без увагі, раяць у міліцыі.

Калі выяўленая забытая або безгаспадарная рэч у грамадскім транспарце, то варта апытаць людзей, якія знаходзяцца побач, пастарацца ўсталяваць, чыя яна ці хто мог яе пакінуць, у АБАВЯЗКОВЫМ парадку праінфармаваць аб знаходцы кіроўцы.

Аналагічна прапануецца дзейнічаць у дачыненні да забытай або безгаспадарнай рэчы ў пад'ездзе дома. У гэтым выпадку трэба апытаць суседзяў, не належыць гэтая рэч каму-небудзь з іх.

Калі падазроны прадмет знойдзены ва ўстанове, то варта неадкладна паведаміць аб знаходцы адміністрацыі. Паведаміць у міліцыю і адысці на бяспечную адлегласць.

У любым з пералічаных выпадкаў аб падобнай знаходцы неабходна паведаміць у міліцыю па тэлефоне 102 і да прыбыцця супрацоўнікаў знаходзіцца на бяспечнай адлегласці ад выяўленага аб'екта (не менш за 50 м), папярэджваючы іншых грамадзян аб неабходнасці трымацца як мага далей ад месца выяўлення.

Ва ўсіх выпадках неабходна не набліжацца, не чапаць, не выкрываць і не перамяшчаць знаходку, а таксама зафіксаваць час яе выяўлення.

“Памятайце: знешні выгляд прадмета можа хаваць яго сапраўднае прызначэнне. У якасці камуфляжу для выбуховых прылад выкарыстоўваюцца звычайныя бытавыя прадметы: сумкі, пакеты, скрынкі, у тым ліку з пад сокаў, цацкі і т.п.”, - падкрэсліваюць у міліцыі.

У праваахоўных органах таксама паведамляюць рэкамендуемыя зоны бяспекі пры выяўленні выбуховага прыстасавання або падазронага прадмета, які можа апынуцца выбуховым прыстасаваннем:

- трацілавая шашка (200 г) - не менш за 50 м;

- піўная банка 0,33 л - не менш за 60 м;

- граната Ф - 1-не менш за 200 м;

- дыпламат (кейс ) - не менш за 230 м;

- дарожная сумка (чамадан) - не менш як 350 м;

- легкавы аўтамабіль - не менш за 450 м.

Неабходна растлумачыць дзецям, што любы прадмет, знойдзены на вуліцы, у пад'ездзе, грамадскім транспарце можа прадстаўляць небяспеку.

У выпадку ўзнікнення неабходнасці эвакуацыі грамадзянам неабходна:

- узяць асабістыя дакументы, грошы і іншыя каштоўнасці

- адключыць электрычнасць, ваду, газ;

- аказаць дапамогу ў эвакуацыі пажылых і цяжка хворых людзей;

- абавязкова зачыніць ўваходныя дзверы на замок.

“Не дапускайце панікі, істэрыкі і спешкі. Памяшканне пакідайце арганізавана. Вяртанне ў пакінутыя памяшканні дазваляецца толькі пасля каманды службовых асоб АУС і МНС”, - адзначаюць у міліцыі.